Τι λέμε βουβωνοκήλη;
Η βουβωνοκήλη είναι μια μορφή κήλης του κοιλιακού τοιχώματος, και ονομάζεται βουβωνοκήλη ακριβώς επειδή εμφανίζεται στο βουβωνικό πόρο. Φυσιολογικά, αυτός αποτελεί μια κλειστή δομή χωρίς χάσματα ή ελλείμματα. Ενίοτε, τα στοιχεία που τον αποτελούν χαλαρώνουν, ώστε σπλάγχνα από το εσωτερικό της κοιλιάς βρίσκουν διέξοδο μέσω αυτών, προκαλώντας ένα εξόγκωμα, το οποίο ο ασθενής πιάνει και αισθάνεται, και το οποίο ενίοτε πονάει. Πρακτικά, βουβωνοκήλη αποκαλούμε την προβολή ενδοκοιλιακού περιεχομένου δια μέσου αδύναμων σημείων της βουβωνικής χώρας προς τα έξω.
Πώς δημιουργείται;
Οι περισσότερες βουβωνοκήλες είναι ιδιοπαθείς, δηλαδή εμφανίζονται σε σημεία του βουβωνικού πόρου που είναι κατασκευαστικά ασθενή από την εμβρυϊκή μας ζωή. Σε μεγαλύτερες ηλικίες, η φθορά και το αδυνάτισμα των κοιλιακών τοιχωμάτων μπορούν επίσης να προκαλέσουν την εμφάνιση ευένδοτων σημείων. Παράγοντες που αυξάνουν την ενδοκοιλιακή πίεση, όπως χρόνια δυσκοιλιότητα, χρόνιος βήχας ή πνευμονοπάθειες, εγκυμοσύνη, ή άρση μεγάλων βαρών, μπορούν να οδηγήσουν στην εμφάνιση βουβωνοκήλης. Άλλα πιθανά αίτια είναι παλαιότερος τραυματισμός ή χειρουργική επέμβαση.
Πόσο συχνή είναι;
Η βουβωνοκήλη είναι η συχνότερη κήλη του κοιλιακού τοιχώματος: 75% των κηλών του κοιλιακού τοιχώματος είναι βουβωνοκήλες. Είναι οκτώ φορές συχνότερες στους άνδρες: ένας άνδρας έχει δια βίου πιθανότητα 25% να αναπτύξει βουβωνοκήλη, σε αντίθεση με τις γυναίκες, όπου το ποσοστό είναι 5%. Παρά ταύτα, η βουβωνοκήλη παραμένει η συχνότερη γυναικεία κήλη. Στις Ηνωμένες Πολιτείες πάσχει από βουβωνοκήλη το 10% του πληθυσμού, ενώ πάνω από 20.000.000 ασθενείς παγκοσμίως υποβάλλονται ετησίως σε χειρουργική θεραπεία.
Πώς θα καταλάβω αν έχω βουβωνοκήλη; Χρειάζονται ειδικές εξετάσεις για να διαγνωστεί;
Συχνά ο ασθενής ανακαλύπτει μόνος του ένα εξόγκωμα στη βουβωνική χώρα, το οποίο διογκώνεται όταν βήχει ή σφίγγεται, και εξαφανίζεται όταν χαλαρώνει, ενώ μπορεί και να πονάει. Ενίοτε, ο πόνος είναι ακόμη και το πρώτο σύμπτωμα που οδηγεί τον ασθενή στο ιατρείο, χωρίς καν να ψηλαφάται μόρφωμα. Ένα ποσοστό 8%-13% των ασθενών που επισκέπτονται χειρουργό για βουβωνοκήλη από τη μία πλευρά, έχουν ταυτόχρονα και αδιάγνωστη αντίπλευρη βουβωνοκήλη. Σε μεγαλύτερες κήλες, το εξόγκωμα ενοχλεί και επηρεάζει τον ασθενή στην καθημερινότητά του, ενώ μπορεί να εμφανιστεί γενικότερος κοιλιακός πόνος ή διαταραχές των κενώσεων.
Χρειάζονται ειδικές εξετάσεις για να διαγνωστεί;
Η πρώτη υποψία πως κάποιος μπορεί να πάσχει από βουβωνοκήλη μπαίνει, προφανώς, από τη συμπτωματολογία του ασθενούς: ψηλαφητό εξόγκωμα συν αίσθημα βάρους ή και πόνο συχνά προοιωνίζονται την παρουσία κάποιας κήλης στην περιοχή. Η εξέταση από το χειρουργό επιβεβαιώνει τη σωστή κατεύθυνση στη διερεύνηση του προβλήματος. Σε μεγάλο βαθμό, η διάγνωση μπαίνει από την κλινική εξέταση, είναι όμως πάντα απαραίτητη η απεικόνιση, προκειμένου να επαληθευτεί η παρουσία κήλης, αλλά και να πραγματοποιηθεί ο αναγκαίος προεγχειρητικός έλεγχος. Η πρώτη εξέταση που συνήθως χρειάζεται είναι ένα υπερηχογράφημα βουβωνικής χώρας, που πολύ συχνά αποκαλύπτει το χάσμα της κήλης και δίνει πληροφορίες στο χειρουργό για το μέγεθος και την ακριβή θέση της κήλης, κάτι το απαραίτητο για το σχεδιασμό του κατάλληλου χειρουργείου. Σε πιο δύσκολες περιπτώσεις, όπου ο υπέρηχος δε δίνει όλες τις απαραίτητες λεπτομέρειες, ή σε ασθενείς όπου λόγω προηγουμένων επεμβάσεων ή λόγω σωματοδομής δεν είναι διαγνωστικός, επιβάλλεται να πραγματοποιηθεί αξονική ή μαγνητική τομογραφία, ώστε να χαρτογραφηθεί αναλυτικά η περιοχή και να ληφθούν οι σωστές αποφάσεις.
Αν όντως έχω βουβωνοκήλη, κινδυνεύω από κάτι; Τι μπορώ να κάνω;
Το συνηθέστερο σύμπτωμα της βουβωνοκήλης είναι ο πόνος και το ψηλαφητό εξόγκωμα που αυτή προκαλεί. Το έλλειμμα στο κοιλιακό τοίχωμα «παραβιάζεται» προοδευτικά, με την καθημερινή δραστηριότητα του ασθενούς και την ασυναίσθητη αύξηση της πίεσης στην κοιλιακή χώρα που προκαλούμε όταν περπατάμε, τρέχουμε, ανεβαίνουμε σκάλες ή πηγαίνουμε στην τουαλέτα. Όσο περνάει ο καιρός, η κήλη διευρύνεται και ο πόνος προοδευτικά υποχωρεί – όμως ο αυχένας της κήλης έχει πλέον μεγαλώσει και η επισκευή είναι πιο πολύπλοκη τεχνικά. Επίσης, λόγω των νεύρων που διατρέχουν την περιοχή του βουβωνικού πόρου, οι βουβωνοκήλες μπορούν να προκαλέσουν ένα ενοχλητικό αίσθημα σαν κάψιμο ή βάρος στη βουβωνική χώρα, στο έσω μέρος του μηρού, ή στο όσχεο. Όλα αυτά τα συμπτώματα υποχωρούν με την επισκευή της κήλης.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η περίσφιξη: κάθε ασθενής με βουβωνοκήλη διατρέχει πάντοτε το ρίσκο να εγκλωβιστεί κάποιο ενδοκοιλιακό σπλάγχνο μέσα στην κήλη, ώστε αυτό να μη μπορεί να αιματωθεί ικανοποιητικά. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το εγκλωβισμένο σπλάγχνο ισχαιμεί και νεκρώνεται, με ολέθρια αποτελέσματα όπως διάτρηση εντέρου και περιτονίτιδα, που διακινδυνεύουν ακόμη και τη ζωή του ασθενούς. Άλλο σοβαρό πρόβλημα που μπορεί να προκληθεί είναι ο ατελής ή πλήρης ειλεός, δηλαδή η αδυναμία του πεπτικού σωλήνα να λειτουργήσει φυσιολογικά: όταν μέσα στην κήλη έχει εγκλωβιστεί μερικώς ή πλήρως κάποιο κομμάτι του λεπτού ή παχέος εντέρου, αυτό δε μπορεί να προωθήσει αποτελεσματικά το περιεχόμενο του. Ο ασθενής, σε αυτές τις περιπτώσεις, προσέρχεται στο χειρουργό με πόνο και πρήξιμο στην κοιλιά, εμέτους, και αδυναμία να ενεργηθεί ή/και να περάσει αέρια. Τέτοια περιστατικά επίσης χρειάζονται επειγόντως χειρουργείο, με πολύ σοβαρότερες νοσηλείες και επεμβάσεις σε σχέση με την προγραμματισμένη μη επείγουσα επισκευή της βουβωνοκήλης.
Αν υποψιάζεστε πως έχετε βουβωνοκήλη, σοφό είναι να κλείσετε ραντεβού με χειρουργό. Αν ως τότε νιώσετε έντονο πόνο στη βουβωνική χώρα που δεν περνάει μόνος του ή με λήψη απλών παυσιπόνων, ή αν έχετε ψηλαφητή μάζα στη βουβωνική χώρα που πονάει και δεν εξαφανίζεται όταν ξαπλώνετε, τότε είναι πιθανόν να έχετε περιεσφιγμένη βουβωνοκήλη, και καλό θα ήταν να απευθυνθείτε επειγόντως σε χειρουργό χωρίς καθυστέρηση.
Πώς θεραπεύεται μια βουβωνοκήλη;
Δυστυχώς, δεν υπάρχει συντηρητική θεραπεία για τις βουβωνοκήλες: η μόνη λύση είναι η χειρουργική επέμβαση, γι’ αυτό και προτείνεται στους ασθενείς να χειρουργηθούν το συντομότερο δυνατόν. Υπάρχουν διάφορες τεχνικές για την αποκατάσταση μιας βουβωνοκήλης, και η επιλογή της κατάλληλης είναι πάντα εξατομικευμένη για κάθε μοναδικό ασθενή, Μία βουβωνοκήλη μπορεί να χειρουργηθεί είτε με την ανοικτή προσπέλαση, δηλαδή με μία τομή στη βουβωνική περιοχή, είτε ελάχιστα επεμβατικά, δηλαδή με τρεις πολύ μικρότερες τομές, δια μέσου των οποίων ο χειρουργός επισκευάζει την κήλη εκ των έσω, με χρήση λαπαροσκοπικής κάμερας και λεπτών εργαλείων που χειρίζεται με τα χέρια του, ή μέσω ενός ρομποτικού συστήματος.
Τι πλεονεκτήματα έχει η ελάχιστα επεμβατική προσπέλαση;
Ασθενείς που χειρουργούνται λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά για βουβωνοκήλη αναφέρουν μειωμένο ως και καθόλου μετεγχειρητικό πόνο, μειωμένα ποσοστά μετεγχειρητικής λοίμωξης των τραυμάτων, ανώτερο αισθητικό αποτέλεσμα, άμεση επιστροφή στην καθημερινότητα και τις δραστηριότητές τους, και δυνατότητα για αποκατάσταση αμφοτερόπλευρων βουβωνοκηλών στο ίδιο χειρουργείο. Ως προς την αποτελεσματικότητα της επεμβάσεως, οι ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές δεν υστερούν σε τίποτε σε σχέση με τις κλασικές ανοικτές τεχνικές. Η ρομποτική επισκευή μιας βουβωνοκήλης δίνει τη δυνατότητα για αποκατάσταση πολύπλοκων ή επιπλεγμένων κηλών, λόγω των προηγμένων τεχνικών δυνατοτήτων που προσφέρει στο χειρουργό το ρομποτικό σύστημα.
Υπάρχουν βέβαια ασθενείς όπου η ελάχιστα επεμβατική προσπέλαση αντενδείκνυται, όπως σε υποτροπή βουβωνοκήλης μετά από λαπαροσκοπική επέμβαση, ασθενείς με βεβαρυμένο ιστορικό που δε μπορούν να λάβουν αναισθησία, ή ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε θεραπευτική ακτινοβόληση στην κάτω κοιλιά. Σε τέτοιες περιπτώσεις, προτιμούμε την ανοικτή προσπέλαση.
Υπάρχει κίνδυνος να επανεμφανιστεί η κήλη;
Δυστυχώς, δεν υπάρχει θεραπεία με απόλυτα μηδενικό ποσοστό υποτροπής: το εφ’ όρου ζωής ποσοστό επανεμφάνισης της κήλης φτάνει μέχρι και το 7%, ασχέτως προσπελάσεως, υλικών και τεχνικής. Η άρτια κατάρτιση του χειρουργού, η χρήση ποιοτικών εργαλείων, και η μετεγχειρητική προσοχή του ασθενούς, είναι κρίσιμες για την ελαχιστοποίηση του ποσοστού αυτού.
Με βάση όλα τα ανωτέρω, καθίσταται σαφές το πόσο σημαντική είναι η επιλογή χειρουργού έμπειρου στη χειρουργική των κηλών, συζητήσιμου και επεξηγηματικού, που θα φροντίσει τον ασθενή, θα του εξηγήσει όλες τις εναλλακτικές που είναι διαθέσιμες, και θα τον βοηθήσει να επιλέξει την κατάλληλη για να λύσει το πρόβλημά του.
Σπυρίδων Αλκ. Σμπαρούνης, MD, M.Sc., PhD(c)
Γενικός Χειρουργός
Μετεκπαιδευθείς στη Χειρουργική Ογκολογία
και Προηγμένη Λαπαροσκοπική Χειρουργική
Επιμελητής Προηγμένης Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής Κλινικής
Metropolitan General
Τηλ.: 697 50 23 763
e-mail: spyros.smparounis@gmail.com