Ο τομέας της καρδιαγγειακής ιατρικής αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, όχι μόνο της ιατρικής θα λέγαμε, αλλά της επιστήμης γενικότερα όπου η καινοτομία και η εξέλιξη «τρέχουν» με ρυθμούς που απαιτούν ιδιαίτερη εγρήγορση από όσους εξασκούν σχετικά με αυτόν, επαγγέλματα. Μια τέτοια διαδικασία είναι το αποτέλεσμα της εξέλιξης και της συνεργασίας μεταξύ πολλών πεδίων της επιστήμης και βέβαια της ύπαρξης πολιτικών υγείας αλλά και οράματος με τελικό αποδέκτη πάντα όχι άλλον από τον άνθρωπο.
Είναι ευρέως αποδεκτό ότι οι μεταβολικές διαταραχές σχετίζονται στενά με τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Πληθώρα μεγάλων μελετών έχουν αποδείξει ότι οι αναστολείς του συμμεταφορέα νατρίου-γλυκόζης-2(SGLT-2i) μειώνουν τον κίνδυνο θανάτου και νοσηλείας από καρδιαγγειακή νόσο σε ασθενείς που πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια ενώ βελτιώνουν και την ποιότητα ζωής. Αυτή η δράση των SGLT-2i φαίνεται να αποδίδεται όχι μόνο στον έλεγχο των επιπέδων της γλυκόζης που επιτυγχάνουν στο αίμα αλλά και στην άμεση και πολυεπίπεδη επίδρασή τους στο καρδιαγγειακό σύστημα.
Από την άλλη πλευρά, οι ενέσιμοι αναστολείς της προπρωτεϊνικής κονβερτάσης σουμπτιλισίνης/κεξίνης 9 (PCSK9i) έχουν αλλάξει το «παιχνίδι» στη διαχείριση της χοληστερόλης. Μεγάλες μελέτες ανέδειξαν μειώσεις κατά 60% στα επίπεδα της «κακής» χοληστερόλης (LDL), γεγονός που επακόλουθα μείωσε την εμφάνιση συμβάντων καρδιαγγειακής νόσου κατά το ήμισυ.
Οι τρέχουσες τάσεις στη θεραπεία της καρδιαγγειακής νόσου περιστρέφονται γύρω από τις συσκευές διαχείρισης του καρδιακού ρυθμού και τη δημιουργία καρδιαγγειακού ιστού μέσω 3Dbioprinting.
Χάρη στη συνεχή βελτίωση και ανάπτυξη των καρδιαγγειακών ιατρικών συσκευών, η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική προτιμάται από όλο και περισσότερους γιατρούς και ασθενείς. Αυτές οι προηγμένες ιατρικές συσκευές αποτελούν τη βάση για τις ελάχιστα επεμβατικές διαδικασίες ώστε αυτές να γίνουν η προτιμώμενη παρεβατική επιλογή, καθώς αυτές οι διαδικασίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από καθετήρες και άλλο εξειδικευμένο ιατρικό εξοπλισμό που εισέρχονται στο σώμα μέσω μικρών τομών για ιατρική παρέμβαση και διάγνωση.Η δυνατότητα δε διαδερμικής επιδιόρθωσης συγγενών ή επίκτητων καρδιαγγειακών ανωμαλιών όπως βαλβιδοπαθειών και ελλειμάτων των καρδιακών διαφραγμάτων μέσω καθετήρων, έχει πλέον εξαπλωθεί σε πληθώρα αιμοδυναμικών εργαστηρίων.
Με την ανάπτυξη της βασικής έρευνας, σταδιακά αναγνωρίσαμε τον ρόλο του γενετικού υποβάθρου στην παθογένεση και την εξέλιξη πολλών καρδιαγγειακών νοσημάτων, ιδιαίτερα στα πεδία της μυοκαρδιοπάθειας και της αρρυθμίας.
Το 2019 στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Zhengzhou της Κίνας γεννήθηκε το πρώτο υγιές μωρό από μητέρα με υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια (HCM). Αυτή είναι η πρώτη περίπτωση που χρησιμοποιήθηκε η τεχνική προεμφυτευτικής γενετικής διάγνωσης που εμπόδισε με επιτυχία την κληρονόμηση της συγκεκριμένης μυοκαρδιοπάθειας απο τη μητέρα στο νεογνό.
Το Mavacamten είναι ένα νέο, το πρώτο σε αυτήν την κατηγορία, φάρμακο που αποτελεί αλλοστερικό αναστολέα της ειδικής καρδιακής μυοσίνης. Μειώνει την υπέρμετρη διασταύρωση αυτής με την ακτίνη, διαδικασία που πιστεύεται ότι συμβάλλει σημαντικά στην παθοφυσιολογία της υπερτροφικής μυοκαρδιοπάθειας. Στη μελέτη φάσης II PIONEER-HCM και στη φάσης ΙΙΙ μελέτη EXPLORER-HCMη θεραπεία με Mavacamten οδήγησε όχι μόνο σε βελτίωση των συμπτωμάτων και των αιμοδυναμικών παραμέτρων, αλλά το πιο σημαντικό, σε υποχώρηση της υπερτροφίας του μυοκαρδίου. Αυτά τα επιτεύγματα ανοίγουν ένα παράθυρο σε ασθενείς με κληρονομικά καρδιαγγειακά νοσήματα, καθιστώντας αυτές τις ασθένειες τόσο ιάσιμες όσο και προλαμβανόμενες.
Οι κύριες τεχνολογίες αιχμής στην ανίχνευση της καρδιαγγειακής νόσου σήμερα είναι η τεχνητή νοημοσύνη (AI) στην καρδιαγγειακή απεικόνιση και η in vitro διαγνωστική (IVD). Η τεχνητή νοημοσύνη στην απεικόνιση συζητείται αντί για την απεικόνιση γενικά, επειδή οι τεχνολογίες απεικόνισης που είναι διαθέσιμες σήμερα δεν έχουν εξελιχθεί σε μεγάλο βαθμό εδώ και αρκετά χρόνια. Είναι ωστόσο η ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης σε αυτά τα συστήματα που αντιπροσωπεύει την τρέχουσα καινοτομία. Η τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης έχει ήδη δοκιμαστεί σε διάφορες υποειδικότητες της καρδιαγγειακής ιατρικής με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Πιλοτικές μελέτες έδειξαν ότι αυτή μπορεί να διαγνώσει ιδιαίτερα παθολογικά χαρακτηριστικά της βαλβιδικής καρδιακής νόσου και των μυοκαρδιοπαθειών ή να αναγνωρίσει αρρυθμιολογικά συμβάντα χρησιμοποιώντας διάφορες μηχανές εκμάθησης και επεξεργασίας δεδομένων ηχοκαρδιογραφίας και ηλεκτροκαρδιογραφήματος.
Ως αποτέλεσμα, έχουν ήδη εξελιχθεί πολλές φορητές συσκευές με αποδεδειγμένη αξιοπιστία στην ανίχνευση και τη διάγνωση των αρρυθμιών και στην παρακολούθηση ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια. Ηλεκτρονικά-δερματικά επιθέματα, σένσορες καρδιακών παραμέτρων και βιοδεικτών, περικάρπια καταγραφής της αρτηριακής πίεσης, εμφυτεύσιμα monitor, «έξυπνα ρούχα» και «έξυπνα ρολόγια» είναι το κάποια από αυτά, καθώς οι περισσότερες καινοτομίες γίνονται σε αυτόν τον τομέα. Παρότι μάλλον ακόμα και σήμερα αυτές οι έξυπνες τεχνολογίες υγείας εξακολουθούν να είναι πέρα από την καθημερινή κλινική πράξη σε επίπεδο ιατρείου, υπόσχονται μια επανάσταση στον τρόπο παροχής της υγειονομικής περίθαλψης του αύριο και στον σχεδιασμό των πολιτικών υγείας.
Τέλος, οι διάφορες εκφάνσεις της ηλεκτρονικής ιατρικής (e-Health, e-Medicineetc.) επιτρέπει στους ασθενείς να συμμετέχουν στη διαχείριση των καρδιαγγειακών νοσημάτων τους, να αλληλεπιδρούν πλήρως με τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης και να μοιράζονται την απόφασή τους, ενώ προωθεί τη μετατροπή του τρόπου υγειονομικής περίθαλψης από ιατροκεντρική σε περισσότερο ασθενοκεντρική.
Από τον Γιώργο Κοχιαδάκη
Καθηγητή Καρδιολογίας
Πρόεδρο Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας