Τα αντικαταθλιπτικά είναι τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης, καθώς και ορισμένων άλλων ψυχιατρικών νόσων που συνδέονται με συμπτώματα άγχους. Ουσιαστικά, τα φάρμακα αυτά επαναφέρουν την ισορροπία των νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο.
Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθούμε με τα διάφορα είδη αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, το μηχανισμό δράσης τους, καθώς και τις ανεπιθύμητες ενέργειες που προκαλούν. Επίσης θα απαντήσουμε σε διάφορα κοινά ερωτήματα σχετικά με τα παραπάνω φάρμακα.
Είδη Αντικαταθλιπτικών Φαρμάκων
Σήμερα κυκλοφορούν στην αγορά αρκετά διαφορετικά είδη αντικαταθλιπτικών φαρμάκων. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι:
Εκλεκτικοί Αναστολείς Επαναπρόσληψης της Σεροτονίνης (SSRI)
Τα SSRI αποτελούν συνήθως τη θεραπεία πρώτης γραμμής για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Παραδείγματα φαρμάκων της κατηγορίας αυτής είναι:
- Σιταλοπράμη
- Εσιταλοπράμη
- Φλουοξετίνη
- Φλουβοξαμίνη
- Παροξετίνη
- Σερτραλίνη
Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης και Νορεπινεφρίνης (SNRI)
Μία νεότερη τάξη αντικαταθλιπτικών φαρμάκων που έχει παρόμοιο μηχανισμό δράσης με τα SSRI. Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται για την αντιμετώπιση των:
- Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ)
- Ψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD)
- Διαταραχές του άγχους
- Συμπτώματα εμμηνόπαυσης
- Ινομυαλγία
- Χρόνιος νευροπαθητικός πόνος
Φάρμακα που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία είναι:
- Ντουλοξετίνη
- Βενλαφαξίνη
Τρικυκλικά Αντικαταθλιπτικά (TCA)
Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης, της ινομυαλγίας, των διαταραχών του άγχους, καθώς και για το χρόνιο πόνο.
Παραδείγματα φαρμάκων αυτής της κατηγορίας είναι:
- Αμιτριπτυλίνη
- Αμοξαπίνη
- Κλομιπραμίνη
- Δεσιπραμίνη
- Δοξεπίνη
- Ιμιπραμίνη
- Νοριτριπτυλίνη
- Προτριπτυλίνη
- Τριμιπραμίνη
Αναστολείς της Μονοαμινοξειδάσης (ΜΑΟΙ)
Τα φάρμακα αυτά σχεδόν ποτέ δεν χορηγούνται ως πρώτη επιλογή για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης, καθώς προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες. Ωστόσο, έχουν χρησιμότητα σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στην θεραπεία με SSRI.
Παραδείγματα φαρμάκων της παραπάνω κατηγορίας είναι:
- Φαινελζίνη
- Τρανυλκυπρομίνη
- Ισοκαρβοξαζίδη
- Σελεγιλίνη
Νοραδρενεργικά και Ειδικά Σεροτονινεργικά (NaSSA)
Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται για την αντιμετώπιση του άγχους και της κατάθλιψης. Το γνωστότερο φάρμακο αυτής της κατηγορίας είναι η μιρταζαπίνη.
Ποιες Ανεπιθύμητες Ενέργειες Προκαλούν τα Αντικαταθλιπτικά;
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι όλα τα φάρμακα έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες. Κάθε κατηγορία αντικαταθλιπτικών φαρμάκων προκαλεί διαφορετικές ανεπιθύμητες ενέργειες. Συγκεκριμένα:
SSRI και SNRI
Τα SSRI και τα SNRI μπορεί να προκαλέσουν:
- Ναυτία ή άγχος για τις 2 πρώτες εβδομάδες χορήγησης
- Δυσπεψία
- Κεφαλαλγία
- Σεξουαλική δυσλειτουργία
Τα SNRI μπορεί επίσης να προκαλέσουν διαταραχές της αρτηριακής πίεσης.
TCA
Τα TCA έχουν συνδεθεί με:
- Ξηροστομία
- Τρόμο
- Ταχυκαρδία
- Δυσκοιλιότητα
- Αϋπνία
- Αύξηση του σωματικού βάρους
ΜΑΟΙ
Τα φάρμακα αυτά αλληλεπιδρούν με διάφορες κατηγορίες άλλων φαρμάκων. Για παράδειγμα, αν ένας ασθενής πάρει ταυτόχρονα MAOI και SSRI μπορεί να παρουσιάσει σεροτονινεργικό σύνδρομο. Το σύνδρομο αυτό είναι μία ιδιαίτερα σοβαρή νόσος που συνδέεται με σημαντική αύξηση στα επίπεδα της σεροτονίνης.
Τα φάρμακα αυτά μπορεί να προκαλέσουν επίσης:
- Ξηροστομία
- Διάρροια
- Ναυτία
- Ίλιγγο
- Δυσκοιλιότητα
- Αϋπνία
- Σεξουαλική δυσλειτουργία
Τα MAOI αναστέλλουν τη διάσπαση της τυραμίνης. Κατά συνέπεια, αν ένας ασθενής που παίρνει τα παραπάνω φάρμακα καταναλώνει επίσης αρκετά τρόφιμα που περιέχουν τυραμίνη, όπως λουκάνικα, ψάρια και ώριμα φρούτα, μπορεί να παρουσιάσει σημαντική αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
NaSSA
Τα φάρμακα αυτά προκαλούν παρόμοιες ανεπιθύμητες ενέργειες με τα SSRI και τα SNRI, ωστόσο δεν επηρεάζουν τη σεξουαλική λειτουργία. Στους ασθενείς που παίρνουν τα φάρμακα αυτά μπορεί να παρατηρηθεί επίσης αύξηση του σωματικού βάρους και υπνηλία.
Σπανιότερες Ανεπιθύμητες Ενέργειες
Σε σπανιότερες περιπτώσεις, τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν:
- Αυτοκτονικές σκέψεις: Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι οι νεαροί ενήλικες και τα παιδιά διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονικών σκέψεων όταν ξεκινούν μία θεραπεία με αντικαταθλιπτικά. Αν παρουσιάσετε το σύμπτωμα αυτό επικοινωνήστε άμεσα με τον γιατρό σας.
- Συμπτώματα στέρησης: Ορισμένοι ασθενείς που παίρνουν SSRI ή SNRI παρουσιάζουν συμπτώματα στέρησης αν διακόψουν απότομα τα παραπάνω φάρμακα. Τα συμπτώματα αυτά παραμένουν συνήθως για 1-2 εβδομάδες και μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Άγχος
- Ίλιγγο
- Εφιάλτες
- Συμπτώματα γρίπη
- Κοιλιακό άλγος
Σε Ποιες Νόσους Χορηγούνται Συνήθως τα Αντικαταθλιπτικά Φάρμακα;
Τυπικά, οι γιατροί χορηγούν αντικαταθλιπτικά για την αντιμετώπιση των παρακάτω παθήσεων:
- Κατάθλιψη
- Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή
- Διαταραχές πανικού
- Χρόνιος πόνος
- Ψυχαναγκαστική διαταραχή
- Διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD)
- Διαταραχή κοινωνικού άγχους
Πόσο Αποτελεσματικά είναι τα Αντικαταθλιπτικά;
Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά στους περισσότερους ασθενείς, ωστόσο κάθε ασθενής μπορεί να χρειάζεται τελικά διαφορετικό φάρμακο.
Δεδομένα από τις ΗΠΑ έχουν δείξει ότι περίπου το 40-60% που ξεκινά θεραπεία με κάποιο SSRI ή SNRI για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης παρουσιάζει κάποιου βαθμού βελτίωση των συμπτωμάτων εντός 6-8 εβδομάδων.
Από τα ίδια δεδομένα προκύπτει ότι όσο πιο σοβαρά είναι τα συμπτώματα της κατάθλιψης σε έναν ασθενή, τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι η θεραπεία με τα αντικαταθλιπτικά.
Ποιος είναι ο Μηχανισμός Δράσης των Αντικαταθλιπτικών;
Αν και κάθε αντικαταθλιπτικό έχει διαφορετικό μηχανισμό δράσης, σχεδόν στο σύνολό τους τα φάρμακα αυτά επηρεάζουν τα επίπεδα των νευροδιαβιβαστών. Οι νευροδιαβιβαστές είναι χημικές ουσίες του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην επικοινωνία των νευρικών κυττάρων.
Συνοπτικά, τα αντικαταθλιπτικά έχουν τους εξής μηχανισμούς δράσης:
- SSRI: Μειώνουν την ποσότητα της σεροτονίνης που απορροφάται στον εγκέφαλο. Το γεγονός αυτό διευκολύνει τη μετάδοση μηνυμάτων στον εγκέφαλο, γεγονός που σταθεροποιεί τη διάθεση.
- SNRI: Αυξάνουν τα επίπεδα της σεροτονίνης και την νορεπινεφρίνης στον εγκέφαλο. Οι παραπάνω νευροδιαβιβαστές παίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της διάθεσης.
- TCA: Ρυθμίζουν την ποσότητα της σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης που απορροφά ο εγκέφαλος. Το γεγονός αυτό περιορίζει τα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης.
- MAOI: Στοχεύουν ένα ένζυμο που λέγεται μονοαμινοξειδάση. Το ένζυμο αυτό βοηθά τη διάσπαση νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη.
Πότε Αρχίζουν να Βελτιώνονται τα Συμπτώματα της Κατάθλιψης;
Σύμφωνα με το NHS της Μεγάλης Βρετανίας, εφόσον ο ασθενής ακολουθεί τη δοσολογία που έχει συστήσει ο γιατρός του, θα πρέπει να αρχίσει να παρατηρεί βελτίωση των συμπτωμάτων εντός 1-2 εβδομάδων.
Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να σταματήσουν πρόωρα τα φάρμακα επειδή δεν παρατήρησαν βελτίωση, ωστόσο σύμφωνα με τις οδηγίες είναι σημαντικό να συνεχιστεί η χορήγηση των φαρμάκων για τουλάχιστον 4 εβδομάδες προκειμένου να διαπιστωθεί αν είναι αποτελεσματικά ή όχι.
Πόσο Διαρκεί Τυπικά η Θεραπεία με Αντικαταθλιπτικά;
Τα αντικαταθλιπτικά τυπικά χορηγούνται για τουλάχιστον 6 μήνες. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αν ο γιατρός μάς έχει συστήσει αντικαταθλιπτικά θα πρέπει να λαμβάνουμε τα φάρμακα αυτά σύμφωνα με τις οδηγίες του.
Επιμέλεια: